Als je een lied begeleidt met de gemeente, zou je natuurlijk zomaar het lied in kunnen zetten zonder enig orgelspel vooraf. Waarschijnlijk zingt dan niemand mee, of wordt er pas halverwege het couplet ingezet.

Een eerste functie van een voorspel is dus ervoor te zorgen dat iedereen weet wanneer hij moet inzetten. Het voorspel fungeert als een opmaat voor het te zingen lied.

Leren van dirigenten

Een orkestdirigent geeft vaak 2 (soms 1) tel aan vóórdat het orkest begint te spelen. Uit die twee slagen van tevoren leidt het orkest het tempo af en het moment van de inzet.

Een organist is als een onzichtbare dirigent die de twee slagen van tevoren moet aangeven. Deze twee slagen beginnen op het moment dat een voorspel eindigt. De gemeente telt onbewust twee slagen door en kan dan tegelijk met de organist het lied inzetten. Hiervoor is het vanzelfsprekend van belang dat het voorspel in exact hetzelfde tempo eindigt als het tempo van het lied. Een vertraging aan het eind van het voorspel verstoort het doorgaande ritme en maakt de inzet van de gemeente onzeker.

De ideale inzet ziet er dus zo uit, 2 (of 4) tellen als slotnoot van het voorspel, actief en op precies het goede moment het optillen van deze noot, twee tellen als opmaat en een gelijke inzet van orgel en gemeente.

Speel consequent

Het is belangrijk om na deze begintoon ook consequent in het gekozen tempo door te spelen. Wacht niet op de begintoon totdat de hele gemeente heeft ingezet, want daarmee verstoor je het tempo. Er zijn gemeentes die gewend zijn geraakt aan wachtende organisten, maar uit ervaring weet ik dat als je meteen aan het begin van de dienst consequent in het tempo blijft spelen, de gemeente daar al na 2 regels aan gewend is.

Inzetten in driekwartsmaat

Ook bij een lied in driekwartsmaat blijft de slag doorlopen tijdens de stilte tussen voorspel en lied. Houd er wel rekening mee dat de driekwartsmaat moet doorlopen, anders verlies je het gevoel voor de maatsoort.

Of als het lied met een derde tel begint:

In een ander artikel zal ik ingaan op het kiezen van het juiste tempo, en de andere functies die een voorspel heeft. Maar naar mijn mening dit het belangrijkste punt, belangrijker nog dan de juiste toon aangeven. Sommige mensen zullen immers altijd vals zingen, maar als organist kun je er in ieder geval voor zorgen dat ze dat op het juiste moment doen.